17 Ağustos 1999 deprem felaketinin henüz külleri soğumadan ikinci bir deprem felaketi yaşadık ve binlerce masum vatandaşımızı toprağa vermenin üzüntüsünü yaşıyoruz. Göz göre göre binlerce vatandaşımız canından oldu.
Peki bunların sebebi ve sorumluları kim? Yoksa 17 Ağustos deprem felaketinde olduğu gibi ‘deprem doğal bir felakettir, binalar yıkılabilir, insanlar ölebilir, ölmek kaderde vardır’ deyip geçecek miyiz, yoksa Hukuk Devleti olarak sorumlulardan hesap soracak mıyız?
Kimlerden hesap sorulacak, bu katlin sorumluları kim?
Masum vatandaşlarımız birikim yapıp borç harç kendine başını sokacağı bir ev satın alıyor. Ancak, ev yerine kendine betondan bir tabut aldığının farkında değil, farkında olması da mümkün değil. Televizyon ekranlarında bir depremzede vatandaşımızın “ben kızıma ev satın almamışım tabut satın almışım” feryadı unutulacak gibi değil. Peki yıkıntılar arasında hayatını kaybeden ve yaralanan insanlara çürük ev almasaydınız, çürük evde oturmasaydınız, çürük ev kiralamasaydınız diyebilir miyiz? Tabi ki diyemeyiz, onlar masum. Sorumlular kim, hesap sorulacaklar kim bakacağız. Liste uzun.
17 Ağustos 1999 felaketinden sonra dillendirilen ve slogan haline gelen “Deprem öldürmez bina öldürür” sözünü anımsıyoruz. Ancak, bundan ders alınmadığı da ortada. Oysa, 1999 yılında yaşadığımız felaketten sonra Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile yeni Deprem Yönetmelikleri çıkarılmış, kentsel dönüşümle ilgili olarak Belediye Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi Kanununda düzenlemeler yapılmış, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun çıkarılmış, imar planı yapımına ilişkin yönetmeliklerde mevcut imarlı alanlar ile imara açılacak alanlar için jeolojik-jeoteknik etüt zorunluluğu getirilmişti. Ancak, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşadığımız bu deprem felaketi bu mevzuat düzenlemelerine uyulmadığını ortaya koymuştur.
Bu kapsamda, yasal düzenlemeleri göz ardı ederek felakete sebep olan ve binlerce canlarımıza kıyan sorumlular kimler sırasıyla bakalım;
1) İmar rantı için fay hattının geçtiği alanlar ile yapılaşmaya uygun olmayan alanları imara açan seçilmiş ve atanmış kamu görevlileri ile imar planlarına uygun görüş veren resmi dairelerin bürokratları ve teknik personelleri;
2) Hasar tespit çalışmaları neticesinde, depremde ayakta kalamayan binalardan, Deprem Yönetmeliğine uygun olarak yapılmadığı, demir, çimento, kum vb malzemelerinin standarda uygun olmadığı anlaşılan çürük binaların müteahhitleri, şantiye şefleri, fenni mesulleri ile yapı kontrol elemanları;
3) Depremde yıkılan binalardan, ruhsatsız veya ruhsat ve eki projelere aykırı inşa edildiğinden yıkımına karar verilen binaların müteahhit ve/veya bina sahipleri ile yıkım kararlarını uygulamayan kamu görevlileri;
4) Ruhsatsız ve ruhsat eki projelere uygun yapılmaması dolayısıyla yıkılması gereken binalar için imar barışı adı altında imar affı getiren, yapı kayıt belgesi alan binaların el değiştirmelerine sebep olan; bu şekilde yüzbinlerce yapı stokunu kentsel dönüşüm projeleri uygulayarak eritmek yerine, kolaycılığa kaçarak binlerce insanın enkazlar altında can vermesine sebep olan siyasetçiler;
5) Kentsel dönüşümü riskli yapı stokunun yoğun olduğu yerlerde uygulamak yerine imar rantının yüksek olduğu yerlerde uygulayarak kentsel dönüşümü rantsal dönüşüme çeviren yerel yöneticiler.
Milletçe yukarıda sayılan sorumluların adalet karşısında hesap vermelerini umuyor ve bekliyoruz.