Birçok Kurum, Kamu Personeli ile İlgili İşlem Yürütüyor
Kamu personel sisteminin yürütülmesinde, koordinasyonun sağlanmasında ve sistemde ortaya çıkabilecek sorunların ve tereddütlerin giderilmesi ile ilgili olarak birçok kurum görev üstleniyor.
Bunun doğal sonucu olarak yerel yönetimlerin personel istihdamına ilişkin iş ve işlemleri de bir çok kurum ve kuruluşun uhdesinde süreçler izliyor.
Bu konularda temel kurum olan Devlet Personel Başkanlığı (DPB), 9 Temmuz 2018 tarihli ve 30473 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 3 üncü maddesi ile 9 Temmuz 2019 tarihinden geçerli olmak üzere DPB kapatılmış, görev ve yetkileri ise (mülga) Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına devredilmiştir.
Yine bu konularda görevi bulunan ve Maliye Bakanlığının ana hizmet birimi olan Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü (BÜMKO)’de varlığını 703 sayılı KHK’nin yürürlüğe girdiği 9 Temmuz 2018 tarihine kadar sürdürmüş ve bu tarihte kapatılmıştır. Ancak, söz konusu Genel Müdürlük Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü adı altında yeniden yapılandırılarak benzer görevleri yapmaya devam etmiş ve etmektedir.
Kamu personel sisteminin diğer bir paydaş kurumu olan, kamu yönetimi alanında akademik çalışmalar ve eğitim faaliyetleri yürüten TODAİE de yine 703 sayılı KHK ile kapatılmış, ancak sonrasında bu görevleri ifa eden yeni bir kurum kurulmamıştır.
Yeni düzenlemeler ve bugünkü uygulamaya ilişkin olarak detaylı bir değerlendirme www.mevzuattakip.com.tr adresinde yayınlandı.
Değerlendirmede, önceden (mülga) DPB tarafından yürütülen görev ve yetkilerden hangilerinin hangi kurumlar tarafından yürütüleceğine ilişkin detaylı bir tabloyla konu ortaya konmuştur:
(MÜLGA) DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞININ GÖREVLERİNİ HÂLİHAZIRDA YÜRÜTEN KURUMLAR
| MEVZUAT | GÖREV | GÖREVLİ KURUM |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen temel hedef ve amaçlar çerçevesinde; memur ve diğer kamu görevlilerinin tabi olacakları personel rejimlerinin temel ilke ve esaslarının belirlenmesine, hukuki ve mali statülerinin ve uygulama esaslarının tespit edilmesine, düzenlenmesine, geliştirilmesine, personel rejimleri arasında uyum, denge ve koordinasyonun sağlanmasına ilişkin iş ve işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Memur ve diğer kamu görevlilerine ilişkin mevzuat hükümlerinin uygulanmasını izlemek, uygulama birliğini sağlayıcı tedbirleri almak, uygulamayı yönlendirmek ve ortaya çıkacak tereddütleri gidermek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Kamu personel istihdam planlaması ile personel alım ve yerleştirilmesinde uygulanacak usul ve esasların belirlenmesine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde kamu kurum ve kuruluşlarının kadro, pozisyon, atama izni ve açıktan alım izinlerine ilişkin olarak öngörülen iş ve işlemleri yapmak, uygulamaları izlemek ve yönlendirmek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının personeli ile kadro ve pozisyonlarına ilişkin iş ve işlemleri yapmak, uygulamaları izlemek ve yönlendirmek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve unvan standardizasyonu, iş analizleri ve görev tanımları ile ilgili çalışmalar yapmak ve bu konularda gerekli koordinasyonu sağlamak | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | Kamu personelinin yurtiçinde ve yurtdışında eğitim ve yetiştirilmeleri ile ilgili çalışmaları yapmak, uygulamayı izlemek, değerlendirmek ve denetlemek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (8. Madde) | İç ve dış seyahat yevmiyeleriyle sürekli görevle yabancı memleketlerde bulunan memurların maaşlarına tatbik edilecek ödeme misillerinin tespitine ilişkin iş ve işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek | Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (89. Madde) | Personel ve teşkilata ilişkin mevzuat tasarılarının hazırlanmasına katkı sağlamak, | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (89. Madde) | Kamu görevlileri sendikalarına ilişkin mevzuatın uygulanmasında personel konularında uygulama birliğini sağlayacak tedbirleri almak, kamu işverenini temsilen yetkili kurullar ile kamu görevlileri sendikaları ve üst kuruluşları arasında yürütülen çalışmalarda danışma, destek ve koordinasyon hizmetlerini yürütmek | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (89. Madde) | İstihdam fazlası personelin diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil işlemlerini yürütmek, | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 22 nci maddesi | Özelleştirilen kuruluş personelinin kamu kurumlarına nakil işlemlerini yürütmek | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 66 ncı maddesi | 10/6/2003 (dâhil) tarihi ile 13/5/2014 tarihi arasında kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda ölen sigortalı yakınlarının sürekli işçi olarak kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilmesi işlemleri | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanununun ek 1 inci maddesi | Sözleşmeli erbaş ve er olarak en az yedi hizmet yılını doldurarak ayrılanların kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilmesi | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü) |
| 13 sayılı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi | Kamu personeli ile ilgili hususlarda her çeşit istatistiki bilgileri toplamak, personel kayıtlarını merkezi olarak tutmak, kurumlar arası veri paylaşımı ve değişimi için gerekli teknik koordinasyonu sağlamak | Strateji ve Bütçe Başkanlığı |
| 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunun ek 1 inci maddesi | Şehit yakınları ile gazi ve gazi yakınlarının kamu kurumlarına atama tekliflerinin yapılması işlemlerini yürütmek | Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı |
| 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 1 inci maddesi | Sosyal hizmet modellerinden yararlanan gençlerin kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilmesi işlemlerini yürütmek | Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı |
| Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik | Engelli vatandaşların kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilmesi işlemlerini yürütmek | Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı |
24 Ekim 2019 tarihinde 48 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İnsan Kaynakları Ofisine verilen görevler yukarıdaki tabloda yer alan görevlerle birebir örtüşmese de içeriği itibarıyla benzer veya yakın görevler ihtiva etmektedir.
Öte yandan, Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü tarafından 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca; “Kamu istihdamı ve buna ilişkin giderlerle ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek ve uygulamayı izlemek” görevi yürütülmekte, kamu bütçesini ilgilendiren her konuda Hazine ve Maliye Bakanlığı aktif görev almaktadır.
Bu kapsamda yukarıdaki tabloda yer alan kurumlara ilave olarak kamu personel sisteminin yürütülmesinden sorumlu olarak “İnsan Kaynakları Ofisi” ile “Hazine ve Maliye Bakanlığı”nı da saymak yerinde olacaktır.
Değerlendirmede şu hususlara ve önerilere yer verildi. Halihazırda kamu personel sisteminin yürütülmesinden sorumlu kurumlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
– Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı
– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
– Hazine ve Maliye Bakanlığı
– Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
– Strateji ve Bütçe Başkanlığı
– İnsan Kaynakları Ofisi
Bu tablo kamu personel sisteminin yürütülmesinin kurumsal olarak ne kadar dağıldığını ortaya koymaktadır. Halbuki, sistemin etkin ve verimli yürütülebilmesi için kurumların görev alanları birbiriyle kesişmemeli, benzer görevler tek bir kurum çatısı altında toplanmalıdır.
Görevlerin dağılmasındaki diğer bir sorun ilgili mevzuatta (mülga) DPB tarafından yürütülmesi öngörülen görev ve yetkilerin hangi kurum tarafından yerine getirileceğidir. Mevzuatta (mülga) DPB’ye yapılan atıfların hangi kuruma yapılmış sayılacağı düzenlenmemiştir. Bu durum görev ve yetkilerde belirsizlik ve karmaşaya neden olabilmektedir. Bu nedenle ilgili kurumlar tarafından yerine getirilecek işlemlerde “görev ve yetki sorunu” nedeniyle bazı işlemler dava konusu olabilecek ve mahkemeler tarafından iptal edilebilecektir.
Diğer taraftan, insan kaynağı bakımından (mülga) DPB’de 100-120 uzman görev yapmakta iken, görevlerin büyük bir kısmının devredildiği Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığında sınırlı sayıda personel bu görevleri yürütmektedir. Ayrıca, bu görevler “geçici görevlendirme” usulüyle yürütülmekte olup, bu durum kurumsal hafızanın oluşması bakımından büyük bir engeldir.
Çalışma Bakanlığının ana hizmet birimi olan Çalışma Genel Müdürlüğünde düzenlenen görev ve yetkiler de bazı sorunlar içermektedir. Söz konusu Genel Müdürlüğe “Personel ve teşkilata ilişkin mevzuat tasarılarının hazırlanmasına katkı sağlamak” görevi verilmiş, ancak personel ve teşkilat konularına ilişkin hiçbir görev ve yetki verilmemiştir. Yani Genel Müdürlükten görev ve yetkisinin olmadığı bir konuda katkı sağlanması beklenmektedir. Diğer bir görev “İstihdam fazlası personelin diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil işlemlerini yürütmek” görevidir. Ancak, kamu personelinin kadro bilgileri olmadığı bir kurumdan istihdam fazlası personelin kamu kurum ve kuruluşlarının boş kadrolarına atama teklifinin yapılması beklenmektedir.
“Kamu personeli ile ilgili hususlarda her çeşit istatistiki bilgileri toplamak, personel kayıtlarını merkezi olarak tutmak, kurumlar arası veri paylaşımı ve değişimi için gerekli teknik koordinasyonu sağlamak” görevi Strateji ve Bütçe Başkanlığına verilmiştir. Bu kapsamda kamu personelinin kadro bilgileri de anılan Başkanlıkta tutulmaktadır. Ancak bu Başkanlığa kamu personel sistemine ilişkin başka herhangi bir görev verilmemiştir.
Bu çerçevede; öncelikle kamu personel sistemine ilişkin ilgili kurumlarca yerine getirilen görev ve yetkiler baştan aşağı gözden geçirilmeli, görev ve yetki karmaşası ortadan kaldırılmalı, söz konusu görev ve yetkiler kamu personel sisteminde yaşanan sorunları ve tereddütleri giderecek, uygulamada birlikteliği sağlayacak merkezi bir kurum tarafından yerine getirilmelidir. Bu kurumun Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının bir ana hizmet birimi şeklinde değil, Cumhurbaşkanlığına bağlı bir kuruluş şeklinde örgütlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Çalışma (Devlet Personel) Uzmanı Serdar Uğurlu’nun söz konusu değerlendirmesi için tıklayınız.
