Doç. Dr. Gencay Karakaya İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi
Akademik çalışmalar kapsamında, 2018 yılında bir makale çalışması olarak ele alınan ülkemizdeki Büyükşehir Belediyelerinin bütçe performansları, akademik anlamda da birçok akademisyen için yeni bir çalışma alanı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma alanlarında oluşacak çeşitliliğin, bütüncül kararların ve doğru bilginin ortaya çıkmasında çok önemli bir etken olacağı şüphesizdir. Bu noktadan hareketle, ülkemizde faaliyet gösteren 30 büyükşehir belediyesinin yıllar itibariyle bütçe performanslarının incelenmesi ve raporlanması sürecinin, etkin ve verimli bir yönetimin tesisi anlamında önemli katkılar ve ipuçları sunacağına şüphe yoktur.
İlk defa mikro bir çalışma ile ele alınan, Sayıştay denetiminden geçmiş 2018 yılı büyükşehir belediyeleri bütçe performansları, 2019 yılında daha bütüncül ve karşılaştırmalı olarak işlenmiştir. Şüphesiz yapılan çalışma kapsamlı ve kamuoyuna sunulmak üzere hazırlanmış bir rapordur. Bu çalışma, büyükşehir belediyelerine ait 2020 denetimleri tamamlandığında yeni bir rapor halinde hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılacaktır.
Aşağıda detaylarını görebileceğiniz grafik ve diyagramlarda, 2019 bütçe verilerinde, 2018 yılı bütçe verilerine kıyasla tespit edilen değişimler özetle şu şekildedir;
1. 2018 yılında 30 büyükşehir belediyesinin gelir bütçeleri toplamı 54.665.251.443.-TL, 2019 yılında ise 56.437.277.139.-TL olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla büyükşehir belediyelerinin bütçe gelirleri toplamında 1.772.025.696.-TL’lik bir artış olduğu görülmektedir. Bu değişim %3,24’lük bir orana tekabül etmektedir.
2. 2018 yılında 30 büyükşehir belediyesinin gider bütçeleri toplamı 65.110.162.528.-TL, 2019 yılında ise 59.531.038.158.-TL olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla büyükşehir belediyelerinin bütçe giderleri toplamında 5.579.124.370.-TL’lik bir azalış olduğu görülmektedir. Bu değişim %8,56’lık bir orana tekabül etmektedir.
3. 2018 yılı bütçe verilerine göre 30 büyükşehir belediyesinden sadece 2 tanesinin bütçe açığı vermediği görülmektedir. Bunlar Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Trabzon Büyükşehir Belediyesidir.
4. 2019 yılı bütçe verilerine göre ise 30 büyükşehir belediyesinden 11 tanesinin bütçe açığı vermediği görülmektedir. Bunlar alfabetik olarak[1];
- Ankara Büyükşehir Belediyesi,
- Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi,
- Kayseri Büyükşehir Belediyesi,
- Kocaeli Büyükşehir Belediyesi,
- Konya Büyükşehir Belediyesi,
- Manisa Büyükşehir Belediyesi,
- Muğla Büyükşehir Belediyesi,
- Sakarya Büyükşehir Belediyesi,
- Samsun Büyükşehir Belediyesi,
- Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi ve
- Van Büyükşehir Belediyesidir.
5. 2018 yılında bütçe açığı vermeyen 2 ilden birisi olan Muğla Büyükşehir Belediyesi 2019 yılında da bütçe açığı vermemiştir.
6. 2018 yılında bütçe açığı vermeyen 2 ilden birisi olan Trabzon Büyükşehir Belediyesi 2019 yılında 14,9 milyon TL civarında bütçe açığı vermiştir.
Konuya ilişkin raporlama sonuçları üzerinde uzun soluklu analizler ve araştırmalar yapılabilecektir. Bu noktada ortaya çıkacak farklı gerekçe ve sonuçlar, analizi disiplinler arasında daha anlamlı ve katma değer oluşturacak bir seviyeye ulaştıracaktır.
[1] Bir hakkın teslimi; Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi 2018 yılında 317.151.948.-TL bütçe açığı vermişken, 2019 yılında bu açık 230.551.-TL gibi çok sembolik bir seviyeye düşmüştür. Fakat yine de bütçe açığı verdiği için bu kapsamda değerlendirilememiştir.
