Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Açıklaması

Açıklamalar Şu Şekildedir:

Bilindiği üzere, hâlihazırda 6360 sayılı Kanun ile köyden mahalleye dönüşen yerlerde 31 Aralık 2022 tarihine kadar belediyelerce alınan vergiler, harçlar, harcamalara katılma payı ile su (içme ve kullanma) ücretlerinde kolaylıklar bulunmaktadır.

5216 sayılı Kanunu’nun ek 3 üncü maddesi hükmü gereği büyükşehirlerde sosyo-ekonomik durumu, şehir merkezine uzaklığı, belediye hizmetlerine erişebilirliği, mevcut yapılaşma durumu ve benzeri hususları dikkate alınarak kırsallık özelliği gösteren yerler için kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan belirlenebilmektedir.

Bu çerçevede, Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği ile kapsama giren yerlerde kırsal mahalle ve kırsal yerleşik alan tespiti ve buna ilişkin konular belirlenmiş olup Yönetmelikle açıklanan hususların ana hatları aşağıda açıklanmıştır.

1. Kırsal Mahalle Tespiti Kriterleri

a) 1984 yılı ve sonrasında köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşmüş olmak üzere,

b) Kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmemesi,

c) Şehir merkezine olan uzaklık ve ulaştırma durumu,

ç) Belediyelerin yol, su, atık su, katı atık, toplu taşıma gibi hizmetlerinden en az birine erişebilme imkânına tam kapasitede ulaşıp ulaşmaması,

d) Mevcut yapılaşma durumunun kırsal niteliğinin devam edip etmemesi,

e) İmar mevzuatı uyarınca yerleşik ve gelişme alanları içinde olup olmaması,

f) Kırsal mahallenin sosyo-ekonomik olarak kırsal nüfus oranının yüksek olması,

g) Yüzölçümünün önemli bir kısmını tarım, orman, mera, yaylak ve kışlak arazilerin oluşturması, tarımsal üretimin, hayvancılık ve orman faaliyetlerinin başlıca geçim kaynağı olarak tespit edilmiş olmaması

Bu gibi hususlardan bir veya daha fazlası esas alınarak tespit yapılabilecektir.

Ayrıca, tamamı kırsal mahalle olarak tespit edilemeye uygun olmayan mahallelerde, 10 bin metrekareden az olmayacak şekilde bir veya birden fazla mahallenin bir kısmını içerecek şekilde kırsal yerleşik alan tespit edilebilecektir.

2. Belediyelerce Yapılacak İşlemler

Tespit ile ilgili öncelikle ilçe belediye meclisince karar alınacak, teklifi içeren bu karar, büyükşehir belediyesine gönderilecektir. Büyükşehir belediye meclisi, en geç 90 gün içinde karar verecektir.

Büyükşehir belediyesi meclisi, belirtilen süre içinde karar almak zorunda olup, ilçe belediyesinden gelen teklifi aynen veya değiştirerek kabul ya da reddedebilecektir.

Büyükşehir belediyesi meclisi; bir mahalle içindeki kırsal yerleşik alanla ilgili teklifi, mahalle sınırlarına kadar genişletme, kırsal mahalle ile ilgili teklifi ise mahallenin bitişiğindeki diğer mahalleler ile ekonomik ve sosyal bütünlüğün gerektirmesi halinde komşu mahallelerde kırsal yerleşik alan belirlemek suretiyle genişletme veya daraltma yapabilecektir. Ancak büyükşehir belediye meclisi kendisine gelen teklifi, ilçe belediyesi sınırlarını kapsayacak veya aşacak şekilde değiştiremeyecektir.

3. Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alanlarda Uygulamanın Başlaması veya Bitmesi 

Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alanın ilanı sonrasında bunlarla ilgili uygulamalar, ilgili büyükşehir belediye meclisi kararının verildiği yılı takip eden takvim yılının başından itibaren başlayacak, aynı şekilde alınan karar ile bu statüden çıkarılan yerler kararın verildiği yılın sonuna kadar uygulamadan faydalanmaya devam edecektir.

4. Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alanlarda Uygulanacak Muafiyet ve İndirimler

Gelir vergisinden muaf esnaf (çilingir, hamal, yorgancı gibi) tarafından bizzat işyeri olarak kullanılan bina, arsa ve araziler, basit usulde gelir vergisine tabi mükellefler (kendi işinde bilfiil çalışmak ya da bulunmak gibi çok küçük ölçekli işletmeler; terzi, ebe, sünnetçi vs.) tarafından bizzat işyeri olarak kullanılan bina, arsa ve araziler, mesken amaçlı kullanılan binalar (evler, konut vs.), zirai üretimde kullanılan bina, arsa ve araziler (ahır, samanlık, yemlik, tarla vs.) emlak vergisinden muaftır.

2464 sayılı Kanuna göre alınan bina inşaatı (yapı ruhsatı) harcı ile imarla ilgili harçlardan (parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı ve yapı kullanma izni (iskan) harcı) muaf olacaktır.

Öte yandan, ticari, sınai ve turistik faaliyetlerde kullanılan (gelir vergisinden muaf esnaf ile basit usulde gelir vergisine tabi mükellefleri aşan ancak bilançoesasına göre defter tutmayan mükellefler, diğer bir ifadeyle işletme hesabı ile defter tutan mükelleflerin kullandığı) bina, arsa ve araziler için emlak vergisi ile 2464 sayılı Kanun uyarınca alınan vergi, harç ve harcamalara katılım payları %50 indirimli uygulanacaktır.

Su ücretleri tarifesi; işyerleri için belirlenmiş olan en düşük tarifenin %50’sini, konutlar için belirlenmiş olan en düşük tarifenin %25’ini geçmeyecek şekilde belirlenecektir.

5. Muafiyet veya İndirimlerden Yararlanamayacak Olanlar

Bilanço esasına göre defter tutan (sadece hasılat defteri tutan yabancı nakliyat kurumları dâhil) mükellefler için Kanun ve Yönetmelikte belirtilen muafiyet ve indirimler uygulanmaz.

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler ölçek ekonomisi bakımından büyük hacimli mükelleflerdir. Bunlar 1. sınıf tüccarlar olup Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinde düzenlenmiştir.

6. Diğer Hak, Sorumluluk ve İmtiyazlar

Kanunlar ile “orman köyleri ve orman köylüsüne” tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan bu maddeye aykırı olmayanların uygulamasına devam edecektir.

Bu uygulama, imar mevzuatınca belirlenen kırsal yerleşik alan ve civarı sınırları işlemini etkilemeyecektir.

Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan olarak belirlenen yerler hakkında 6360 sayılı Kanunun geçici 1. maddesinin 15. ve 29. fıkralarında belirtilen ve 31 Aralık 2022 tarihine kadar uygulanması öngörülen indirim veya muafiyetlerin uygulamaları sona erecektir.

Yapılan düzenlemeyle, kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan ilan edilen yerlerin mali yöndeki durumu geçici hâlden kalıcı hale gelmektedir.