Uğur ve Bereketin Simgesi: Şahmaran Efsanesi
Geleneksel Türk kültürü, mitoloji ve folkloru birçok ilginç figürle doludur. Ancak, belki de en ilginç ve en merak edilen figürlerden biri Şahmaran'dır.
Şahmaran, yarı yılan yarı insan bir varlık olarak tasvir edilir ve Türk halk inancında oldukça önemli bir yere sahiptir. Şahmeran figürü, Türk kültüründe hala canlılığını koruyan birçok hikaye ve gelenekle ilişkilendirilir.
Şahmaran, Anadolu topraklarının en önemli efsanelerinden bir tanesidir. Genellikle Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde anlatılan Şahmaran efsanesi, günümüzde hala popülerliğini korumaktadır. Şahmaran, kelime anlamı olarak ‘yılanların başı, şahı’ demektir.
Meran, maran kelimesi Farsça kökenlidir ve yılan anlamına gelir. Şah ise, günümüzde kullandığımız anlamını taşımaktadır. Esasında ‘Şah-ı Meran’ olan isim, halk arasında söylene söylene ‘Şahmeran ve Şahmaran’ olmuştur. Şahmaran, başı insan gövdesi ise yılan olan efsanevi bir yaratıktır. Yılan özellikleri ile Yunan mitolojisindeki Medusa ile benzetilir ancak farklılıkları vardır.
Şahmaran Nerede Yaşamaktadır?
Efsaneye göre Şahmaran, Mersin’in Tarsus sınırları içerisinde ya da Adana’nın Ceyhan ile Misis arasındaki Yılan Kale’de yer almaktadır. Şahmaran, ona hizmet eden yılanlarla birlikte bir yeraltı mağarasında yaşamaktadır. Mağara, yerin tam yedi kat altındadır. Bu mağara aslında basit bir mağara değildir. Hatta yer altı dünyası demek daha doğru olabilir. Burada oldukça görkemli bir bahçe ve her türlü kıymetli eşya bulunmaktadır.
Günümüzde Şahmaran’ın yaşadığı rivayet edilen bölgelerde Şahmaran’ın heykellerine, çizimlerine, minyatürlerine rastlamak mümkündür.
Fotoğrafda gördüğünüz Şahmaran heykeli, Mersin’in Tarsus ilçesinde bulunmaktadır. Şahmaran efsanesi ayrıca Adana, Antep, Mardin gibi yörelerde de anlatılmaktadır. Bu bölgelerde de Şahmaran ismine sıklıkla rastlanır. Antep’in bir ilçesinin Şahmaran köyü vardır. Mardin’de ise resim ustaları uzun yıllardır Şahmeran’ı farklı bir şekilde tasvir ederler ve günlük kullanılan yerlerde bile bu figüre rastlamak mümkündür.
Şahmaran Efsanesi Nedir?
Bundan binlerce yıl önce, yerin yedi kat altında yaşayan yılanlar varmış. Meran adı verilen bu yılanlar aslında oldukça bilgili ve şefkatliymiş. Tabii bir de yılanların şahı olan Şahmaran varmış. Şahmaran, tüm yılanların barış içinde yaşamasını sağlayan, oldukça genç ve güzel bir kadınmış. (Bazı efsanelerde erkek olarak tasvir edilse de çoğu hikayede kadın olarak geçer.)
Fakir bir ailenin oğlu olan Cemşab, bir gün arkadaşlarıyla bal aramak için ormana gider. Cemşab ve arkadaşları bir mağara keşfederler ancak arkadaşları Cemşab’ı orada bırakıp giderler. Mağaradan çıkmaya çalışan Cemşap, mağarada bir delik görür ve oraya gitmeye başlar…
Böylece Şahmaran’ı ilk gören insan Cemşab olur.
Cemşab uzun yıllar Şahmaran ile yaşadıktan sonra mağaradan çıkmak ister. Şahmaran ona izin verir ancak yerini kimseye söylememesini tembihler.
Cemşab Şahmaran’a söz verir ve mağaradan çıkarak sevdiklerine kavuşur. Ta ki ülkenin kralı hastalanana kadar…
Bir gün ülkenin kralı amansız bir hastalığa tutulur ve tek çaresi Şahmaran’ın etini yemesidir. Ülkenin dört bir yanına haber salınır. Herkes tek tek hamam sokulur ve kontrol edilir. Sıra Cemşab’a geldiğinde Cemşab kaçmaya çalışır ancak durum fark edilir ve hemen yakalanır. Hamamda Cemşab’ın derisinin yılan derisi olduğu fark edilir.
Zavallı Cemşab, çektiği işkencelere dayanamaz ve Şahmaran’ın mağarasının yerini göstermek zorunda kalır.
Şahmaran’ın mağarasına gidilir ve Şahmaran’a işkence edilir. Şahmaran ölmeden önce ‘Ben insanoğluna itimat edilmeyeceğini biliyordum! Fakat ne çare yine aldandım!’ der. Son nefesini vermeden önce ise Cemşab’a bir öğüt verir: ‘Benim başımı kaynatıp padişaha içir, padişah kurtulsun, gövdemi de vezire içir, ölsün. Kuyruğumu da kaynatıp sen iç.’ der.
Efsaneye göre Şahmaran’ın kuyruğunu kaynatıp için Cemşab, Lokman Hekim olur.
Günümüzde kullanılan asaya sarılı iki yılanın ise Şahmaran’ın tıp alanındaki bilgeliğinden ve Lokman Hekim’den geldiği düşünülmektedir.
Ayrıca Şahmaran’ın yılanlarının şahlarının öldüğünden haberleri yoktur. Rivayete göre yılanların ölüm haberini aldıkları gün, Tarsus yılanların istilasına uğrayacaktır…
Kaynak: https://onedio.com/haber/anadolu-nun-yuzyillik-efsanesi-sahmaran-kimdir-hikayesi-nedir-1122720 – https://www.neoldu.com/sahmeran-nedir-sah-i-meran-efsanesi-1365h.htm
