Bursa’da “SOKÜM” Müzesi Açıldı
UNESCO’nun 2003 de yürürlüğe aldığı ve Ülkemizin 2006 ‘da taraf olduğu, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’ne göre ;
Somut olmayan kültürel miras; toplulukların, grupların, bazen bireylerin kültürel mirasları olarak tanımladıkları, uygulamaları, temsilleri, anlatımları, bilgileri ve becerileri ile bunlarla ilgili araç gereç ve kültürel mekânlarında içinde bulunduğu unsurlar şeklinde tanımlanır.
Somut olmayan kültürel miras bir anlamda insanlığın kuşaktan kuşağa aktardığı, aktararak yaşattığı, ortak belleğidir. SOKÜM beş ana başlıkta derleniyor.
1– Sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler,
2– Gösteri sanatları,
3– Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller,
4– Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar
5– El sanatları geleneğidir.
Kültür, bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği tüm somut ve somut olmayan değerlerdir. Bu değerler nesilden nesile aktarılarak birikir. Ortaya çıkan değerler yöresel kültürü, bölgesel kültürü ve nihayetinde ulusal kültürü oluşturur.
Söz konusu kültürel birikimin korunması, tanıtılması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlayan en önemli kurumlardan biri de müzelerdir. Böylelikle müzelerin toplumu ortak bir paydaya toplayan ve kültürel birlikteliği sağlayan mekânlar olma yönü ortaya çıkmaktadır.
Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM),
Müzeleri : Toplum adına eserlerin korunduğu, Kültür örnekleri ve eserlerin geleceğe taşınmasının teminatı, katılımcı, şeffaf ve her kesime değer veren, , geçmiş ve geleceği değerlendiren ve bu yönde aktif çalışan, “Müzeyi toplumun ve toplumun gelişiminin hizmetinde, halka açık, eğitim ve inceleme amacı için çevresini ve insanlığın somut ve somut olmayan kültürel mirasını toplayan, koruyan, araştıran, paylaşan ve sergileyen, kâr amacı gütmeyen, sürekliliği olan bir kurum” olarak tanımlıyor.
SOKÜM müzeleri; halkın somut olmayan kültürel miraslarını tanıtmak, yaşatmak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacı ile kurulan kurumlardan biridir. SOKÜM müzelerinin topluluk katılımına ve deneyime öncelik verdiği, sergileme özellikleriyle diğer müze türlerinden ayrıldığı ve uygulama açısından somut olmayan kültürel mirasın yaşatılarak korunmasına katkı sağladığı bilinmektedir.
SOKÜM müzeleri sadece eser izlenen yerler değil, toplumu birleştiren ve çeşitli kültürel etkinliklerin gerçekleştiği, pasif öğrenmeden çıkarak aktif öğrenme şeklinin tercih edildiği, uygulamaların yapıldığı yerlerdir. Bu müzelerde eğitim ve öğrenme Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamları kapsamında değerlendirilmektedir.
Bursa Soküm Müzesi
Bursa SOKÜM Müzemizde Somut olmayan kültürel mirasın beş alanını da kapsayan bölümler bulunmaktadır. Müzemizde, canlı performanslar, atölye çalışmaları, eğitim programları ve uygulamalı örnekler kullanarak somut olmayan kültürel mirasın canlı bir şekilde yaşatılması amaçlanmaktadır.
Ayrıca toplumda Somut olmayan kültürel mirasın korunması konusunda farkındalık yaratmak, kültür mirası taşıyıcıları ile gençleri ve çocukları buluşturmayı ve böylece kuşaklararası aktarımı desteklemeyi hedeflemekteyiz. Bu açıdan bağlamsal bir sunum ile ziyaretçilerin müzedeki bütün süreçlere katılması ve Somut olmayan kültürel mirasın farklı unsurlarını uygulamalı şekilde deneyimlemesi sağlanacaktır.
Müzemizde, Somut olmayan kültürel mirasın beş başlığıyla uyumlu olarak
Ihlamur baskı, Ebru sanatı , Çini ,İpek dokuma, Ahşap Oyuncak, Ahşap baston, Ahşap Gramafon yapımı, İğne oyası, koza işleme takı yapımı, sepet yapımı gibi el sanatları uygulamalarının gerçekleştirildiği Çok Amaçlı Atölye;
Karagöz- Hacivat ve kukla gösterimlerinin yapıldığıGösteri Sanatları Atölyesi
Halk mutfağı geleneklerinin uygulandığımutfak.
Sözlü kültürün hikâyeleriyle birlikte aktarıldığı ve geleneksel sohbet toplantılarının gerçekleştirildiğiMuhabbet Odası
insan yaşamındaki doğum,nişan, evlilik, sünnet, askerlik gibi geçiş dönemlerinin uygulamalı olarak aktarıldığıYaşam Kültürü Odası
Anadolu masallarının, Nasreddin hoca ve Temel başta olmak üzere fıkraların anlatıldığı ve katılımcıların da kendi masallarını ,fıkralarını anlattığı Masal Odası
Ayrıca müzenin bahçesinde halk takvimi, halk mutfağı, halk hekimliği ile ilgili uygulamaların anlatıldığı, Geleneksel kutlamaların ve geleneksel çocuk oyunlarının katılımlı bir şekilde gerçekleştiği bölümler bulunmaktadır. Bu bölümler hikâyeleri ile birlikte aktarılacak ve çeşitli canlandırmalarla ziyaretçilere sunulacaktır.
Müzemizin temel hedef kitlelerinden birisi ilköğretim öğrenci grupları olacaktır. Özellikle bu hedef kitleye yönelik uygulamalara ağırlık verilecektir. Ayrıca müzede kültürel miras eğitiminin yanı sıra, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimlerine katkı sağlayacak uygulama ve atölye çalışmalarına da yer verilecektir..
Türkiye deki SOKÜM Müzeleri :
- 2005 de ilk SOKÜM müzesi Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezine kurulmuştur.
- 2013 yılında Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi 2005 de kurulan ilk müzeyi bünyesine alarak ziyarete açılmıştır. 3- Kahramanmaraş Dulkadiroğlu Belediyesi Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi (2019)da kurulmuştur.(Son Depremde hasar görmüş şu an kapalıdır.)
Somut Olmayan Kültürel Mirasla İlişkili Müzeler : 1-Ank./Beypazarı Yaşayan Müze (2007),
2-Ordu /Ünye Yaşayan Kültürel Miras Müzesi (2013),
3-Bursa Yaşam Kültürü Müzesi (2018),
4- Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Kapadokya Yaşayan Miras Müzesi (2019),
5- Sinop /Boyabat Yaşayan Kültürel Miras Müzesi (2020)’dir.
2023 itibariyle, Dünyada 140 ülkede 677 Soküm var. Çin 43, Fransa 26, Türkiye 25, İspanya 23 , Japonya 22, Kore 22 mirasa sahiptir.
Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterimizde ise 326 genel unsurumuz bulunmaktadır. (İl envanterleri/ yerel uygulamalar dahil genel toplam kayıt sayısı 1395 dir.)
Değerli konuklar,
Bursa Soküm Müzesi Bursa’nın 23. Müzesi, Türkiye’de kurulan 4.Soküm müzesidir. Faal olan 2.SOKÜM Müzesidir. Diğer Soküm Müzelerimize göre bazı özelliklere sahiptir.
1-Kapalı ve açık alan büyüklüğü bakımından Ülkemizin en büyük SOKÜM müzesidir.
2-Müzemizde SOKÜM’ ın 5 Alanında 10 ayrı faaliyet uygulanmaktadır.
3-Kültürel Miras taşıyıcı sayısı bakımından ülkemizin en zengin SOKÜM Müzesidir.
4-SOKÜM müzeleri ve Bursa’mızdaki 23 müze içersinde ilk defa bir STK tarafından kendi üyeleri ile imece usulüyle kurulan bir müze’dir.
5.000 yıla dayanan Türk kültürünün, Anadoluda yaşamış medeniyetlerin, Osmanlı İmparatorluğumuzun geniş coğrafyalardan taşıdığı kültürler ile birleşmesiyle bugüne aktarılan çok zengin ve değerli kültür mirasımızın korunmasına ve geleceğe aktarılmasına hizmet edecek Müzemizin Misi Köyümüze ,Bursa’mıza ve Ülkemize hayırlı olmasını diliyorum.
Teşekkür
Bu Kültür ve Sanat Merkezinin Cumhuriyet’ imizin kuruluşunun 100. ve Derneğimizin kuruluşunun 25.yılında Bursa’mıza, Ülkemize kazandırılmasında hiç süphesiz teşekkür borçlu olduğumuz kişiler ve kurumlar var. Huzurunuzda onlara derneğimiz adına teşekkür etmek istiyorum,
1-Öncelikle SOKÜM Müzesi oluşumu için çok uygun olan bu Koruma Kurulu tescilli yapının Derneğimize tahsisini sağlayan Nilüfer Belediyemize, çok değerli Başkanımız Sn.Turgay ERDEM Beye ve çok değerli Belediye meclis üyelerimizin tümüne teşekkür ediyoruz.
2-Tescilli yapımızın fonksiyon değişikliği projesini yapan ATABEK mimarlık ofisi müellif mimarlarımız Aysel ve Kaan ATABEK dostlarımıza, Mimar üyelerimiz Ayla EFE ve Neşe DEMİRÖZ hanımlara,
3- Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulumuz adına Sn.Erdal ÇETİNDAĞ Müdürümüze.
4- İl Kültür ve Turizm Müdürümüz Sn, Dr.Kamil Özer beye ve Bursa Müze Müdürümüz Sn. Çiğdem Durakoğlu hanıma ,
5- Müze kurulma sürecinde oluşturduğumuz SOKÜM Müze komisyonumuzda görev alan bilgilerini bize sunan, Sn.Prof.Dr. Hülya TAŞ hocamıza, Avrupa Müze Akademisi Türkiye Temsilcisi ve Müze Kuratörü Sn, Ahmet ERDÖNMEZ Beye, Halkbilimci ve Folklor araştırmacısı Sn, Zedal KONDAKÇI hanıma, Teşekkür ediyoruz.
6- Ayni yardımları ile destek veren üyelerimiz ve iş dünyamızdan,
UZAY Yüzey Kaplama A.Ş.-Zarif AYÇA GÜLER hanıma, GÜMÜŞ ENERJİ- Mustafa GÜMÜŞ, UTT Ltd.Şti- Recep TOPÇU , EVKE Mimarlık- Murat EVKE, Uludağ içecek A.Ş- Mehmet ERBAK, Yılmaz Şirketler Gurubu-Aydın YILMAZ, PENELOP Tekstil- Serdar ACUR, ALPAŞ MÜHENDİSLİK- Gürsal ÖZÇELİK, İNOKSAN A.Ş- Vehbi VARLIK, REİSOĞLU Tekstil- Sait YILMAZ, ERBOL SPOR TESİSLERİ-Ergün ELİBOL, , Dizi Mimarlık- Cem TUHAN, MBM İnşaat- Mahmut DEMİRÖZ, Diş Hekimi Tahsin BULUT Beylere Teşekkür ediyoruz.
7- Emekleri ve eşya bağışları ile katkı koyan üyelerimiz ve dostlarımız,
Kuruluş koordinatörümüz Oya BOZKURT, Osman ŞAHİN, Şebnem TUNA, Nilay ONART, Kasım UZUNÖZ, Nuran PİLİÇER, Taner ÖZER, Ayla EFE, Neşe DEMİRÖZ, Zübeyde KOCABAY, Sema ADALI, Haluk Cömertel, Şerif BORAN, İnci KOYUNCU, Pervin KARAÇAM, Dilek SERTKAYA, U.Üniv.Güzel Sanatlar Fak.KARAKUM Öğr.Görevlileri İbrahim ÖZTAHTALI ve Nevzat ÇİFTÇİ
DOĞUŞ MATBAASI-Ahmet HOCAOĞLU, Gülsüm ANAFARTA arkadaşlarıma ve 13.DÖNEM Y.KURULU ÜYELERİMİZE, teşekkür ediyoruz..
8- Nakdi yardımları ile destek veren üyelerimiz,
BARAN MÜH.-Yücel BARAN, BURKON -Hasan EKER, Denizhan SEZGİN, AYDEMİR METAL-Hayri AYDEMİR, Eczacı -Hakan KALIN, arkadaşlarıma teşekkür ediyoruz.
Derneğimiz misafir ve ziyaretçileri için arsasını otopark olarak kullanımımıza sunan değerli komşumuz CASA MİSİA Turistik Tesisler sahibi Sn.Muhsin Bey’e çok teşekkür ediyoruz.
Son olarak Bugün bizleri yalnız bırakmayan Bursa Dostluk Gezeğimize , Değerli sanatçımız Emel ÖRGÜN ve Ekibine, Sunucumuz Elif HANOĞLU’na ,tüm katılımcılarımıza, ve Bu müzenin tamamlanmasında katkı koyan Tüm kesimlere teşekkür ediyorum.
