Helenistik Dönemden Günümüze Erişmiş Tek Başkent: Bergama
Helenistik Dönemden günümüze erişmiş tek başkent olan ve Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait katmanları içerisinde barındıran Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı UNESCO Dünya Miras Listesine 2014 yılında dahil edilmiştir.
Kültürel Peyzaj kategorisinde Dünya Miras Listesine alınan alan, Pergamon (çok katmanlı kent), Kibele Kutsal Alanı, İlyas Tepe, Yığma Tepe, İkili, Tavşan Tepe, X Tepe, A Tepe ve Maltepe Tümülüsleri olmak üzere dokuz bileşenden oluşmaktadır. Helenistik Pergamon Krallığının başkenti olan Kale Dağı’nın tepesindeki antik Pergamon yerleşimi, anıtsal mimarisiyle Helenistik dönem şehir planlamacılığının en iyi örneğini temsil etmektedir. Athena Tapınağı, Helenistik dönemin en dik tiyatro yapısı, kütüphane, Zeus Sunağı, Dionysos Tapınağı, agora ve gymnasion yapıları ve yüksek basınçlı su sistemi bu planlama sisteminin ve dönem mimarisinin en seçkin örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Helenistik Dönem’in en ünlü ve tanınmış heykelcilik okullarından birine sahip kent, MÖ. II. yüzyıl’da bugün halen adı dünya harikaları arasında sayılan Zeus Sunağı’nı yaratmıştır. Bergama Heykeltıraşlık Okulu’nun ürettiği, Zeus Sunağı ve başka birçok eser, Helenistik Dönem heykel sanatının doruk noktasını temsil etmektedir. Daha sonra Roma İmparatorluğunun Asya Eyaleti başkenti olan Bergama, döneminin en önemli sağlık merkezlerinden olan ve insanlık tarihinde önemli bir aşamayı gösteren Asklepion’a ev sahipliği yapmıştır. Roma Dönemi’nde kültürel ve bilimsel hayattaki öncü rolünü devam ettiren kent, antik dünyanın sayılı metropollerinden biri haline gelmiştir. Serapeian (Kızıl Avlu), Asklepion, Trajan Tapınağı, tiyatro, amfi tiyatro ve su kemerleri gibi Roma Dönemine ait seçkin eserler döneminin mimari, planlama ve mühendisliğinin en üst seviyedeki temsilcileridir.
Çok katmanlı kültürel peyzajın önemli bir parçası olarak Roma Dönemine ait pek çok anıtsal yapı bugün hala ayakta durmaktadır. Çevresindeki kültürel peyzaj ile birlikte Helenistik ve Roma Dönemlerine ait pek çok istisnai örneği içerisinde barındıran kent, özellikle Roma ve Doğu Roma dönemlerine ait katmanlar üzerinde yayılmış olan Osmanlı dönemi mimarisine ait pek çok cami, han, hamam ve ticari merkez ile de önemini korumuştur.
