Kumanya Yardımı Zorunluluk, Nakdi Yemek Yardımı Takdire Bağlı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü; 6. Dönem Toplu Sözleşme’nin Üçüncü Kısmının Dördüncü Bölümünde yer alan Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme’nin; “İtfaiye ve zabıta personeline yiyecek yardımı” başlıklı 12 nci ve “Yerel yönetimlerde çalışan kamu görevlilerine yemek yardımı” başlıklı 16 ncı maddesinde belirtilen hükümlere ilişkin tereddüte düşülen konularla ilgili soru-cevapları internet sitesinde yayınladı.

13 Haziran 2022 tarihinde yayınlanan soru cevaplarda; mezkûr Toplu Sözleşme’nin Üçüncü Kısmının Dördüncü Bölümünde yer alan Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme’nin;

“İtfaiye  ve  zabıta  personeline  yiyecek  yardımı”  başlıklı  12  nci  maddesinde, “(1) 19/11/1986  tarihli  ve  86/11220  sayılı  Bakanlar  Kurulu  Kararı  ile  yürürlüğe  konulan  Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi kapsamında   görev   yapan   itfaiye   ve   zabıta   teşkilatı   personelinden,   anılan   Yönetmelik hükümlerine göre öğle yemeği verilen ve öğle yemeği dışındaki yemek saatlerini de kapsayacak şekilde kesintisiz olarak görevlerine devam edenler, aynı Yönetmelik hükümleri çerçevesinde ve  öğle  yemeği  hariç  olmak  kaydıyla,  iki  öğüne  kadar  ücretsiz  olarak  yemek  yardımından yararlandırılır veya kumanya yardımı verilir.” hükmü ile,

“Yerel yönetimlerde çalışan kamu görevlilerine yemek yardımı” başlıklı  16  ncı maddesinde, “(1) Bu hizmet kolu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan kamu  görevlilerinden  Devlet  Memurları  Yiyecek  Yardımı  Yönetmeliğine  göre  yemekhanesi olmayanlara veya kurulan yemek servislerinden kurum dışında fiilen yerine getirilen görevler sebebiyle yararlanma imkânı olmayanlara öğle yemeği için kumanya yardımı verilir.” hükmünün yer aldığı;

Kumanya yardımının ayni mi yoksa nakdi mi olacağına ilişkin başlangıçta tereddüt hâsıl olması üzerine, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığının 10.02.2022 tarihli ve E-74073113-010.99-65893 sayılı yazısı ile bu tereddütün giderildiği ve yardımın “ayni olacağı”nın belirtildiği;

Bilahare 7/4/2022 tarihli ve 5418 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan ve 8/4/2022  tarihli  ve  31803  sayılı  Resmi  Gazete’de  yayımlanan  Devlet  Memurları  Yiyecek Yardımı  Yönetmeliğinde  Değişiklik  Yapılmasına  Dair  Yönetmelik  ile  sorun  çözülmüş  ve yardımın “nakdi olarak da verilebileceği”nin hüküm altına alındığı ifade edilmiştir.

Açıklamada, mezkûr Yönetmeliğin 1 inci maddesinde, “25/8/2021  tarihli  ve  31579  sayılı  Resmî Gazete’de  yayımlanan  Kamu  Görevlilerinin  Geneline  ve  Hizmet  Kollarına  Yönelik  Mali  ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme’nin Üçüncü Kısmının  Dördüncü  Bölümünde  yer  alan  Yerel  Yönetim  Hizmet  Koluna  İlişkin  Toplu Sözleşme’nin  “İtfaiye  ve  zabıta  personeline  yiyecek  yardımı”  başlıklı  12  nci  maddesinde  ve “Yerel  yönetimlerde  çalışan  kamu  görevlilerine  yemek  yardımı”  başlıklı  16  ncı  maddesinde belirtilen kumanya yardımı; bu Yönetmeliğin uygulanamayacağı durumlarda ve 2022 ve 2023 yılları  ile  sınırlı  olarak,  günlük  100  gösterge  rakamını  geçmemek  üzere  belirlenen  gösterge rakamının  memur  aylık  katsayısı  ile  çarpımı  sonucu  bulunacak  tutarda  ödeme  yapılması şeklinde uygulanabilir. Bu şekilde yapılan ödeme aylık 2100 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemez.” hükmünün yer aldığı;

Bu kapsamda, yerel yönetimler hizmet koluna giren kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan kamu görevlilerinden yukarıda sayılanlara yiyecek yardımı kapsamında kumanya yardımı verilmesi bir “zorunluluk”, bu yardımın nakdi olarak verilmesinin ise “takdire bağlı” olduğu belirtilmiştir.

Bu bilgiler ışığında, Bakanlıkça hazırlanan Rehber’de aşağıdaki sorulara cevap verilmiştir:

1-Düzenlemeden kimler yararlanabilecek

6. Dönem Toplu Sözleşme ile yerel yönetimler hizmet koluna giren kamu kurum  ve kuruluşlarında  görev  yapan  kamu  görevlilerinden  aşağıda  sayılanlar  yiyecek  yardımı kapsamında nakdi kumanya yardımından yararlandırılabileceklerdir.

a)  Öğle  yemeği  dışındaki  yemek  saatlerini  de  kapsayacak  şekilde  kesintisiz  olarak görevlerine devam eden itfaiye ve zabıta teşkilatı personeli.

b) Kurulan yemek servislerinden kurum dışında fiilen yerine getirilen görevler sebebiyle yararlanma imkânı olmayanlar.

c) Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliğine göre yeterli personel olmaması veya uygun yer bulunmaması nedeniyle yemek servisi olmayanlar.

Belediye  personeline  yemek  ihalesi  yapılarak  yemek  hizmeti  verilmesi  durumunda, kurum dışında fiilen yerine getirilen görevler sebebiyle yararlanma imkânı olmayanlar ile öğle yemeği dışındaki yemek saatlerini de kapsayacak şekilde kesintisiz olarak görevlerine devam eden itfaiye ve zabıta teşkilatı personeli hariç, diğer personelin nakdi yiyecek yardımından yararlanması mümkün bulunmamaktadır.

2-Düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarih

Devlet  Memurları  Yiyecek Yardımı  Yönetmeliğinde  yapılan  değişikliğin  “8/4/2022 tarihinde  yürürlüğe  gireceği”  hüküm  altına  alındığından,  uygulamanın  bu  tarih  itibarıyla yapılması gerekmektedir.

3-Belediye organlarından karar alınmasına gerek yoktur

5393  sayılı  Belediye  Kanununun  18  inci  maddesinde  belediye  meclisinin  görev  ve yetkileri sayılmış olup meclisin personelin mali ve özlük haklarının belirlenmesine ilişkin bir yetkisi bulunmamaktadır. Aslında böyle bir yetki verilmemesi de 1982 Anayasasının 128 inci maddesi gereğidir.Bu itibarla,  yiyecek  yardımına  ilişkin  tüm  hususlar  mevzuat  ve  toplu  sözleşme  ile belirlenmiş olup ayrıca meclis kararı alınmasına gerek bulunmamaktadır.

4-Bütçesinde yiyecek yardımı ödeneği bulunmayan kurumlar ödenek aktarımı suretiyle yiyecek yardımı ödeneği tertip edilmesi gerekmektedir.

Yemekhanesi olmadığı için yiyecek yardımından faydalanamayanlar ile görevi sebebiyle bu yardımdan faydalanamayan yerel yönetim personeline kumanya verileceği düzenlenerek yerel  yönetim  personelinin  tamamının  bu  yardımdan  faydalanması  amaçlanmış,  yiyecek yardımı yapılması ve dolayısıyla bu amaç için bütçede ödenek ayrılması belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların kurdukları mahalli idare birlikleri için zorunluluk haline gelmiştir.

5-Başka kurumların yemek servisi hizmetlerinden yararlananların durumu

Yiyecek  yardımından faydalanabilecek personel sayısının 50’nin altında olması veya elverişli  yer  bulunmaması  nedeniyle  yemek  servisi  hizmeti  bulunmayan  kurumlar  başka kurumların yemek servisinden yararlanma yönünde protokol yapması halinde, kurum dışında fiilen  yerine  getirilen  görevler  sebebiyle  yararlanma  imkânı  olmayanlar  ile  öğle  yemeği dışındaki yemek saatlerini de kapsayacak şekilde kesintisiz olarak görevlerine devam eden itfaiye ve zabıta teşkilatı personeli hariç diğer personele nakdi kumanya yardımı verilmesi mümkün olmayacaktır.

6-Sözleşmeli personel bu haktan yararlanacaktır.

2022 yılında öğle yemeği servisinden faydalanacak olan memurlardan ve sözleşmeli personelden alınacak asgari yemek bedellerine ilişkin esasları belirlemek amacıyla 12/1/2022 tarihli  ve  31717  sayılı  Resmi  Gazete’de  yayımlanan  Devlet  Memurları  Yiyecek  Yardımı Yönetmeliği Uygulama Tebliği (Sıra No: 2) genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli  idareler,  kamu  iktisadi  teşebbüsleri,döner  sermayeli  kuruluşlar  ve  diğer  kamu idarelerindeki memurlar ile sözleşmeli personeli kapsamaktadır.

Bu itibarla, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesine tabi olarak istihdam edilen personelin bu haktan yararlandırılması gerekmektedir.

7-Belediye başkanları yemek yardımından yararlanabilecektir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 39 uncu maddesinde, “…657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca Devlet memurları ile bakmakla yükümlü bulundukları için uygulanan sosyal hak  ve  yardımlar,  aynı  esas  ve  usullere  göre  belediye  başkanları  ile  bakmakla  yükümlü bulundukları için de uygulanır.” hükmüne yer verilmiş olup; belediye başkanları sosyal bir yardım  olan  Devlet  Memurları  Yiyecek  Yardımı  Yönetmeliği  ile  sağlanan  haklardan yararlanması mümkün bulunmaktadır.

8-Meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısının durumu

Meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcılarına bu görevleri sebebi ile sadece “belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzerebelediye meclisi tarafından  belirlenecek  aylık  ödenek  verileceği”  hüküm  altına  alındığından  bu  personelin Devlet  memurlarına  sağlanan  yiyecek  yardımı  hakkından  yararlanması  mümkün bulunmamaktadır.

9-Günlük ödenecek tutarın ne kadar olacağı

Bir gün için 100 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar “günlük azami tutar” olup bunun altında bir rakam belirlenebilecektir.Bir  ay  için  ise  2100  gösterge  rakamının  memur  aylık  katsayısı  ile  çarpımı  sonucu bulunacak  tutar  “aylık  verilebilecek  azami  tutar”  olup  bu  rakamın  üzerinde  bir  yardım verilemeyecektir.

10-İtfaiye ve zabıta teşkilatı personeline bir gün için verilebilecek azami tutar

Devlet  Memurları  Yiyecek  Yardımı  Yönetmeliğinde  Değişiklik  Yapılmasına  Dair Yönetmelik ise “günlük 100 gösterge rakamını geçmemek üzere” sınırlaması getirmiştir. Burada  geçen  “günlük”  ibaresinden  haftanın  herhangi  bir  gününün  anlaşılması gerekmektedir. Ertesi güne sarkan mesai saatine denk gelen öğün için verilecek kumanya yardımının nakdi olarak verilmesi mümkündür. Örneğin  itfaiye/zabıta  personelinin  Çarşamba  günü  08:00  ile  Perşembe  günü  08:00 saatleri arasına denk gelen 24 saatlik mesai süresinde sırasıyla verilen öğlen-akşam ve sabah öğünlerinden Çarşamba gününe denk gelenlerden akşam öğünün nakdi, Perşembe gününe denk gelen sabah öğünün de nakdi olarak verilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak verilecek yemek yardımı için günlük ödenecek tutarın 100 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak rakamı geçmemesi gerekmektedir.

11-Nakdi kumanya yardımından yapılacak kesintiler

Nakdi verilecek kumanya  yardımından  gelir vergisi, damga vergisi ve sigorta primi kesintisi yapılması gerekmektedir.

12-İzinli ve raporlu olan personelin durumu

Gerek yiyecek yardımı ve gerekse bu yardımın nakdi ödenmesi hususu fiilen mesaide olan personele ilişkin olup izinli (resmi tatil, yıllık izin vs.) ve raporlu olan personelin bu haktan yararlanma imkânı bulunmamaktadır.

13-Resmi görevli olarak memuriyet mahalli dışına görevlendirilen memurların durumu

Bir  görevin  ifası  veya  hizmet  içi  eğitim  kapsamında  memuriyet  mahalli  dışına görevlendirilen memurlara 6245 sayılı Kanun uyarınca gündelik verildiğinden bu personele yiyecek yardımı kapsamında nakdi kumanya yardımı verilmesi mümkün değildir.

14-Resmi görevli olarak görev mahalli dışına görevlendirilen sözleşmeli personelin durumu

Görev  yeri  dışına  geçici  olarak  memuriyet  (görev)  mahalli  dışına  görevlendirilen sözleşmeli personele 6245 sayılı Kanun uyarınca gündelik verildiğinden bu personele yiyecek yardımı kapsamında nakdi kumanya yardımı verilmesi mümkün değildir.

15-Geçici görevli personelin durumu

Kapsama  dahil  kamu  kurum  ve  kuruluşlarında  geçici  veya  vekaleten  görev  yapan personele yiyecek yardımı kapsamında nakdi kumanya yardımı yapılması halinde bu ödemenin görev yaptıkları kurumlarca karşılanması gerekmektedir.

Kaynak: https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/