Abonenin Rızası Olmadan Ön Ödemeli Su Sayacı Takılamaz

Bilindiği üzere, TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak amacıyla kurulmuş, bu çerçevede vatandaşlardan gelen başvurular üzerine tavsiye kararları almaktadır.

Bu tavsiye kararlarının bağlayıcılığı olmamakla beraber, uygulamaya ışık tutması, idarelerin hukuk kuralları içerisinde kalarak işlem tesis etmelerini sağlamak açısından önemlidir.

Bu çerçevede bir belediyenin, yeni bina su aboneliklerinde ön ödemeli elektronik kartlı su sayacı kullanımını zorunlu hale getirmesine yönelik yapılan başvuruyu, 8.4.2022 tarihli kararı ile sonuçlandırmıştır.

Yapılan değerlendirmede, ilgili İdarece, Genel Kurullarının kararı doğrultusunda yeni bina aboneliği tesisi esnasında elektronik kartlı su sayacı montajı yapıldığını belirtmiş ise de; belli bir kanun hükmünde yer alan yükümlülük gereği abonelere bu zorunluluğun getirildiğine ilişkin bir açıklamada bulunulmadığı, ilgili mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde de; belli aboneler ve/veya abone grupları için elektronik kartı kullanmanın zorunlu olduğuna ilişkin bir tespit yapılamadığı belirtilmiştir.

Değerlendirmede, kanunilik vurgusu ön plana çıkmıştır.

Değerlendirmede, Anayasa’nın 123 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.” hükmü yer aldığı belirtilerek, yine Anayasa’nın 127 nci maddesinde; “Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.” Hükmüne atıf yapılmıştır.

Bu düzenlemelerin, idarenin kanuniliği ilkesine vücut verdiği belirtilerek, idarenin kanuniliği ilkesinin, idarenin ve organlarının görev ve yetkilerinin açık bir biçimde kanunla düzenlenmesini gerekli kıldığı, ayrıca idarenin kanuniliği ilkesinde; idarenin, eylem ve işlemlerinde kanunlara dayanması ve kanundan aldığı bu yetkiyi yine kanunlara uygun olarak kullanması gerektiği ifade edilmiştir. Bu kapsamda; adı geçen idarenin, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca kendi görev ve yetki alanında, karar organları aracılığıyla düzenleme yapmaya veya bu konuda karar almada takdir yetkisi bulunmakta ise de; özellikle bireylere belli bir yükümlülük getiren hususlarda karar alırken, bu konuda yetki aldığı kanun hükümlerini ve bu yükümlüğün ilgili kanundan alınan yetki uyarınca getirildiğini ortaya koymak zorunda olduğuna işaret edilmiştir. 

Tavsiye kararında şu sonuçlara varılmıştır.

– İdarenin, belli bir kanun hükmünü gerekçe göstermeden, kendi organı olan Genel Kurulun takdir yetkisinin kullanması kapsamında almış olduğu karar uyarınca, yeni binalarda su abonesi olacak kişilere yönelik olarak elektronik kartlı sayaç kullanma zorunluluğu getirmesi uygulamasının, abonelere kartlı ve mekanik sayaç arasında seçme hakkı tanımadığı için adil ve ölçülü olmadığı.

– Mevzuattan kaynaklanan haklı bir sebep bulunmadan ve İdare tarafından istenen sayaç özelliklerine ilişkin belirleme yapıldıktan sonra bu sayaçların abonelerce de temin edilebileceğine ilişkin olarak tüketicilere bir tercih hakkı sunulmadan, yeni bina aboneliklerinde elektronik kartlı sayaç zorunluluğu getirilmesinin ve yazılı talebe rağmen değiştirilmemesinin, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin 3 üncü fıkrasına aykırılık teşkil ettiği.

– İlgili İdarenin, “Su ve Atık su Abone Sözleşmesi”nde yer alan hükümleri gerekçe göstererek, yeni bina abonelerine elektronik kartlı su sayacı takmasının ve talebe rağmen abonelere mekanik su sayacı kullanma imkanı tanınmamasının, hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu.

– İdarelerin, sayaç seçimi (kartlı, ön ödemeli veya mekanik vb.) hususunda aboneye tercih etme hakkı tanıması gerekmekte olup, bu hususun göz ardı edilerek yeni bina gibi belli durumda bulunan abonelere kartlı su sayacı kullanma mecburiyeti getirilmesi uygulamasının, Türk Borçlar Kanununa, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna ve bu Kanunların ruhuna, düzenleme amaçlarına ve temel tüketici hakları ile hukukun genel ilkelerine aykırılık teşkil edeceği.

Bu çerçevede, Genel Kurul kararıyla, yeni binalarda su abonesi olacaklar için elektronik kartlı sayaç kullanılmasına yönelik karar alınmış ise de; İdarenin, ilgili abonelere karşı “bu sayacın kullanımının zorunlu olduğu” yaklaşımı yerine, bu sayacın kullanımının faydalarını ve avantajlarını ortaya koymasının, elektronik kartlı su sayacı kullanan abonelerin sayısının artmasında daha olumlu sonuçlar ortaya çıkaracağı sonucuna varılarak, idarenin, yeni bina abonelerine ilişkin elektronik kartlı sayaç sistemine geçip geçmeme, yönünde şikayetçiye bir tercih hakkı tanımadan, şikayetçiyi kartlı sayaç kullanmaya zorlayacak şekilde iş ve işlemlerde bulunmasının, yazılı talebe rağmen mekanik sayaç kullanma talebinin ret edilmesinin hukuka, hakkaniyete, temel tüketici hakları ile hukukun genel ilkelerine aykırı olduğuna ve vatandaşın, yeni bina aboneliğine ilişkin yazılı talep halinde mekanik sayaç kullanmasının sağlanmasına yönelik olarak gerekli olan iş ve işlemlerin makul sürede yapılması hususlarında tavsiyede bulunulmasına karar verilmiştir.

Kararın tam metni için tıklayınız.