Niyazi Karabulut NEÜ SBF Araştırma Görevlisi
Günümüzde özel ve kamusal birçok örgüt bilgi iletişim teknolojileri (BİT) erişiminde ve kullanımında sorunlar yaşamaktadır. Bu durum bir örgütün dijitalleşmeye ve dijital hizmet sunumuna ayak uyduramamasına ve günün gerisinde kalarak sektöründe güç kaybetmesine neden olmaktadır. Kamu kurumları da halka güvenilir ve hızlı bir hizmet sağlamak için dijitalleşmeye ayak uydurmak zorundadırlar. Ancak teknolojiyi yönetmek, sürdürmek ve korumak kamu kurumları -özellikle de belediyeler- için bir mücadele alanı oluşturmaktadır. Dijital ve internet tabanlı hizmet sunumunun sağladığı avantajlar göz önüne alındığında, bunları halka sunamayan belediyelerin seçmenin gözünde güven kaybına uğrayacağını tahmin etmek zor değildir. Peki neden gerekli olduğu bu kadar aşikar bir konuda belediyeler istenilen düzeye erişemiyorlar?
Türkiye’de belediye hizmetlerinin dijitalleşmesinin önündeki en önemli dört soruna göz atmakta fayda var.
1) Bütçe Kısıtı
Çoğu belediye öz kaynaklar açısından sıkıntı yaşamaktadır ve teknoloji geliştirme yahut satın alma işlemlerine kısıtlı bütçeler ayırabilmektedir. Merkezi yönetimden gelen kaynakları ise uzun vadeli projeler yerine acil çözüm ihtiyacı olan meselelerde harcamak zorunda kalmaktadır ya da siyasi amaç güderek kısa vadeli çözümlere harcamaktadır.
2) Altyapı Eksikliği
Belediyelerin birçoğunun BİT altyapıları ya eskimiş ya da yetersiz durumdadır. Altyapıların güncelliğini yitirmesi veya hizmet sunumunu sağlayamayacak seviyede olması altyapının yenilenmesini gerektirirken belediyeler var olan altyapıdaki arızaların giderilmesi yoluna giderek yine kısa vadeli çözümler üretmeyi tercih etmektedirler. Yine bu tercihin temelinde de bütçe kısıtı vardır. Örneğin belediyeler bilgisayarlarını yenilemek için ihaleye çıkmak yerine teknik servis hizmeti anlaşması yapmayı tercih etmektedirler. Ancak kısa vadede maliyetler düşük görünse de uzun vadede hem daha maliyetli hem de sorunu çözmekten uzak bir yaklaşımdır.
3) İnsan Kaynağı Sorunu
BİT’leri yönetmek, sürdürmek ve korumak için belediyeler yetişmiş insan kaynağına ihtiyaç duymaktadırlar. Ancak yetişmiş insan kaynağına erişim açısından büyük ve küçük belediyeler arasında önemli farklılıklar bulunmasının yanı sıra bazı belediyelerin personel kapasiteleri de sınırlı düzeyde kalmaktadır. Yetişmiş insan kaynağını istihdam edecek bütçeler ve kapasiteler olmadığından bu da diğer sorunlarla ilişkili bir sorundur.
4) Güvenlik Tehditleri
Diğer sorunlardan bağımsız olarak, özellikle internet tabanlı sağlanan hizmetler vatandaşların her türlü kişisel verisi alınarak yürütüldüğünden dolayı güvenlik önlemlerinin sıkı olması gerekir. Ancak belediyelerin kendi kapasiteleri ile güvenliği üst düzeyde tutacak bir altyapı oluşturmaları zor olduğundan dolayı siber saldırılar önemli kayıplara neden olabilir.
Peki bu sorunlar aşılabilir mi?
Bahsettiğimiz sorunlar elbette bir günde çözülecek sorunlar değil. Ancak orta-uzun vadede bu sorunları çözebilmek için ilk adım olarak belediyelerin;
- Mali özerkliklerinin güçlendirilmesi,
- Dijital hizmetlerini mümkün olduğunca E-Devlet Kapısı gibi büyük kapsamlı altyapılar vasıtasıyla yürütmeleri,
- Kamu sektörüne hakim bir teknoloji sağlayıcısı ile ortaklık yapmaları ya da merkezi yönetimin ilgili birimleriyle, sivil toplumda bu alanda araştırma geliştirme faaliyeti yürüten kuruluşlarla veya uluslararası kuruluşlarla projeler yürüterek teknoloji konusunda hem rehberlik hem de insan kaynağı açısından destek almaları gerekmektedir.